Horacio, Oda I, XXVIII:
(Diálogo entre Arquitas de Tarento e un náufrago)
O espectro dun náufrago pide a un mariñeiro, que está de paso, unha sepultura simbólica. Desenvolve a idea de que todos, grandes e pequenos, sabios e filósofos, van morrer, a pesar das súas pretensións vas; por outra parte os vivos deben ós mortos unha testemuña relixiosa, un recordo melancólico. Horacio imaxina un náufrago que chega á costa e dá coa tumba do sabio de Tarento.
A ti, Arquitas(1), que soubeches medir o mar e a terra e a area
incontable, cóbrete agora o agasallo último
dun pequeno túmulo de terra na ribeira
de Matino (2); de pouco che valeu
ter investigado os espazos celestes e chegar a explicar
o ceo esférico e insondable, se o destino é morrer.
Morreu o pai de Pélope (3), convidado dos deuses,
e Titón (4), arrebatado polos aires,
e Minos (5), cómplice dos segredos de Xúpiter, tamén
o Tártaro acolle o fillo de Pantoo (6) que descendeu por segunda vez
ó mundo das sombras, e aínda que o seu escudo no altar de Hera
dá fé da caída de Troia, non concedera
á negra morte máis que os seus despoxos mortais,
(7) autoridade honorable, ó teu xuízo,
da verdade e da natureza; a todos nos espera una soa noite eterna
e unha soa vez habemos pisar o sendeiro da morte.
As Furias entregan a outros como espectáculo ó torvo Marte,
o mar é tumba avara de mariñeiros;
multiplícanse os funerais sin distinción de mozos e vellos,
ninguén foxe da cruel Proserpina (8).
A min tamén me sepultou no mar Ilírico,
o impetuoso Noto, (9) compañeiro do minguante Orión (10) .
Pero ti, mariñeiro, xa a salvo, non aforres, como un avaro,
en esparexer un gran de leve area
sobre os restos do meu cadáver insepulto
así que os bosques venusios (11) nos poñan
ó abeiro do Euro (12) que ameaza ás augas hespéricas,
mentres incontables riquezas, de onde queira que sexa,
veñan parar a ti das mans do xusto Xúpiter
e de Neptuno, patrón da sagrada Tarento (13).
¿Ou vas cometer unha falta que poida danar
máis tarde ós teus fillos inocentes? Quizais tamén
te esperan a ti mesmo dereitos impagados
e infortunios sen piedade: non me abandonarei
a súplicas impunes e ningunha expiación te absolverá.
Sei que que vas con presa, non é moito esperar; serache lícito
partir despois de botar sobre a miña tumba tres puñados de terra.
Notas.
(1) Arquitas (460-365 a.C.): contemporáneo de Platón, xeneral, home de estado, filósofo, matemático. (2) Matino, localidade do sur de Italia, non lonxe de Tarento. (3) Tántalo rouba os manxares dos deuses e sérvelles a carne do seu propio fillo, co que tenta poñer á proba a onmniscencia divina. Os deuses castígano a sufrir fame e sede desesperadamente eternas (4) Fillo de Laomedón e irmán de Príamo. Arrebatado polos aires da man da Aurora, que quixo facelo o seu esposo. (5) Minos: a quen o mesmo Xúpiter lle dicta as leis para Creta. (6) O fillo de Pantoo, Euforbio, de quen Pitágoras se consideraba reencarnación, pelexara na guerra de Troia, onde morre a mans de Menelao e Aiax, despois de dar el mesmo morte a Patroclo. Por iso cando Pitagoras morre se considera que descende ó mundo dos mortos por segunda vez, posto que descendera unha primeira co nome de Euforbio. Pitágoras, como proba de que el fora Eufrobio, recoñece como seu o escudo de Euforbio no templo de Hera en Argos.Este escudo ainda se atopába neste templo na época de Pausania, máis de mil anos depois da Guerra de Troia e seiscentos anos depois da época de Pitágoras (7) Arquías era pitagórico, polo que que se entende que a auoridade é Pitagoras/Euforbio. (8)Deusa do mundo das sombras, deusa da morte, esposa de Hades. (9) Vento do sul. (10) Cando declinaba Orión, na primeira metade de novembro, o Noto facía despertar o mar treboento. (11) Vento do sudeste, amo do Adriático. (12) Nas terras de Horacio. (13) Taras , o fundador de Tarento, era fillo de Neptuno.